فرهنگ به دليل ذات سيّال و غيرمتعين خود، جزء مفاهيمي است که پيرامون معناي آن اتفاق نظر وجود ندارد. اما صاحبنظران بر اين حقيقت اجماع دارند که 'فرهنگ' يک پديدة انساني است. اغلب صاحبنظران بر نكتة ديگري نيز تأكيد دارند و آن اين است كه فرهنگ، به انساني مربوط مي شود که در اجتماع زيست ميکند؛ لذا فرهنگ در اغلب تعاريف، به عنوان يک پديدة اجتماعي معرفي مي شود.
به صورت كلي ميتوان موضوعات نظريههاي فرهنگي را به سه سرفصل 'چيستي' (نظير تعريف فرهنگ، تبيين عناصر شكل دهنده، تحليل لايههاي مختلف فرهنگ و ...)،'چرايي' (هم چون لزوم پرداختن به فرهنگ، تشريح كاركردهاي تمركز بر فرهنگ و ...) 'چگونگي' (مطالب ناظر به تحليل فرآيندهاي تغيير و تحول فرهنگ، شناخت عوامل تأثيرگذار در آن و ...) طبقهبندي كرد.
اين نظريهها در سه سرفصل 'چيستي'، 'چرايي' و 'چگونگي'، بعضاً به 'توصيف'، 'تبيين' و 'تجويز' ميپردازند، يعني صرفاً به صورتبندي موضوع بسنده نميكنند، بلكه نظريات خود را تا سر حدّ تجويز و ارائة راهكارهاي عملي نيز پيش ميبرند.
طبيعي است همچنان كه هر نظرية فرهنگي بر مبادي نظرياي بنا شده است، ميتوان مبتني بر مبادي نظري جديد، پاسخهاي جديدي به سؤالات و مسائل مطرح در حيطة فرهنگ داد و زمينة شكلگيري نظريات جديد را فراهم نمود. در همين راستا، شوراي تخصصي حوزوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي، با هدف بررسي چيستي، چرايي و چگونگي تعامل مباني ديني و نظرية فرهنگي، اقدام به برگزاري همايش 'دين و نظرية فرهنگي' نموده است.